Anemide beslenme, aneminin önlenmesi ve tedavisinde büyük önem taşır. Demir açısından zengin besinler düzenli olarak tüketilmelidir. C vitamini demir emilimini artırır.
Anemi, halk arasında kansızlık olarak bilinir. Kanda hemoglobin ya da kırmızı kan hücreleri normalin altına düştüğünde ortaya çıkar. Bu durumda vücudun dokuları yeterince oksijenlenemez. Kişide halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi, nefes darlığı, konsantrasyon güçlüğü gibi şikayetler görülebilir. Özellikle kadınlarda adet kanamaları, gebelik, yetersiz ve dengesiz beslenme aneminin sık nedenlerindendir.
Anemi, vücudun oksijen taşıma kapasitesinin azalmasıyla birlikte bazı belirgin şikayetlerle kendini gösterir. Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir ancak en sık görülen bulgular şunlardır:
• Sürekli yorgunluk ve halsizlik
• Soluk cilt ve dudaklar
• Çarpıntı ve hızlı nefes alma
• Baş dönmesi ve baş ağrısı
• Konsantrasyon güçlüğü
• Ellerde-ayaklarda soğukluk ve uyuşma
• Saç dökülmesi ve tırnak kırılmaları
Anemi, farklı nedenlere bağlı olarak çeşitli türlere ayrılır. Her bir türün ortaya çıkış mekanizması ve beslenme/tıbbi tedavi yaklaşımı farklıdır:
Demir Eksikliği Anemisi: En sık görülen anemi türüdür. Demir yetersizliği, yetersiz beslenme, adet kanamaları veya sindirim sisteminden gizli kanamalarla gelişir.
B12 Vitamini Eksikliği Anemisi (Pernisiyöz Anemi): B12 vitamininin yetersiz alımı veya emilim bozuklukları sonucunda ortaya çıkar. Sinir sistemi üzerinde de etkiler gösterebilir.
Folat Eksikliği Anemisi : Yeşil yapraklı sebzelerin az tüketildiği, gebelik veya emilim bozukluklarının olduğu durumlarda görülür.
Kronik Hastalık Anemisi : Böbrek hastalıkları, iltihabi hastalıklar veya kanser gibi uzun süreli hastalıklarda gelişebilir.
Hemolitik Anemi : Kırmızı kan hücrelerinin normalden daha hızlı yıkılması sonucu oluşur. Kalıtsal (ör. orak hücre anemisi, talasemi) veya edinsel nedenlere bağlı olabilir.
Aplastik Anemi: Kemik iliğinin yeterli sayıda kan hücresi üretememesi ile ortaya çıkar. Nadir ama ciddi bir anemi türüdür.
Anemide beslenme büyük önem taşır. Doğru besin seçimleri ile hemoglobini artırır. Kan yapımını desteklemek ve yorgunluk gibi şikayetleri azaltmak mümkündür. İşte anemi (kansızlık) duruöunda dikkat edilmesi gereken beslenme önerileri:
• Demirden zengin besinler tüketin. Kırmızı et, sakatat, yumurta, kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler demir içerir.
• C vitamini ile destekleyin. Portakal, kivi, limon, biber gibi besinler demir emilimini artırır.
• B12 vitamini kaynaklarına yer verin.Süt ürünleri, yumurta, tavuk, balık ve kırmızı et B12 içerir.
• Folat açısından zengin besinleri unutmayın. Ispanak, brokoli, kuru baklagiller, tam tahıllar folat kaynağıdır.
• Çay ve kahveyi yemekten hemen sonra içmeyin. İçerdikleri tanen demir emilimini azaltır.
• Lif ve protein dengesini koruyun. Sağlıklı bağırsak ve kas kitlesi için tam tahıllar, kuruyemişler, süt ürünleri ekleyin.
• Düzenli öğün planlayın. Öğün atlamamak, vücudun besinleri daha verimli kullanmasına yardımcı olur.
Anemide doğru besinleri seçmek, kan yapımını destekler. Tedavi sürecini hızlandırmak açısından çok önemlidir. Özellikle demir, B12 vitamini ve folat açısından zengin gıdalar öne çıkar. İşte anemide tüketilebilecek besinler:
• Kırmızı et
• Tavuk ve hindi eti
• Balık ve deniz ürünleri
• Yumurta
• Süt ürünleri
• Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, brokoli, roka)
• Kuru baklagiller (mercimek, nohut, kuru fasulye)
• Kuruyemiş ve tohumlar (badem, fındık, kabak çekirdeği, susam)
• Tam tahıllar (karabuğday, yulaf)
• C vitamini içeren meyve ve sebzeler (portakal, kivi, çilek, biber)
Anemide bazı besinlerin tüketimi, demir emilimini azaltır. İşte dikkat edilmesi gerekenler:
• Çay ve kahve: İçerdikleri tanen nedeniyle demir emilimini azaltır. Öğünlerden en az 1–2 saat sonra tüketilmelidir.
• Süt ürünleri: Kalsiyum demir emilimini engelleyebilir. Demir takviyesi veya demir açısından zengin öğünlerle birlikte alınmamalıdır.
• Rafine tahıllar ve beyaz ekmek: Besin ögeleri yönünden fakir olup, kan yapımını desteklemez. Tam tahıllar tercih edilmelidir.
• Aşırı şekerli besinler (tatlı, şekerleme, gazlı içecekler): Vücutta inflamasyonu artırır ve besleyici ögelerden fakirdir.
• İşlenmiş gıdalar ve fast food: Yağ, tuz ve katkı maddeleri nedeniyle kansızlık tedavisini olumsuz etkiler.
Anemide beslenme desteği, tedavinin en temel ayağını oluşturur. Çünkü anemi çoğunlukla demir, B12 vitamini veya folat eksikliğinden kaynaklanır. Bu besin ögeleri doğrudan beslenme ile sağlanır. Doğru gıdaları yeterli miktarda almak, hemoglobin üretimini destekler. Vücudun oksijen taşıma kapasitesini artırır ve halsizlik, yorgunluk gibi şikayetleri azaltır.
Ayrıca beslenme desteği sadece eksikliği yerine koymakla kalmaz. Aynı zamanda tedavi sürecinde bağışıklık sistemini güçlendirir. İyileşme hızını artırır ve yaşam kalitesini yükseltir. Örneğin demir kaynaklarının C vitamini ile birlikte alınması emilimi artırır. Çay ve kahvenin sınırlanması da tedavinin etkinliğini destekler. Bu nedenle anemide beslenme, ilaç tedavisi kadar önemlidir ve kişiye özel planlanmalıdır.
Diyet programları, tarifler veya size yardımcı olabileceğim herhangi bir şeyle ilgili sorularınız için lütfen benimle iletişime geçin.