Karaciğer nedir sorusu bugünün ayrıntılı işleyeceğimiz konusu. Vücudun en önemli organlarından biri olan karaciğerin sağlığı, online diyet de önem verdiğimiz bir konu. Online diyetisyen hizmeti sürecinde hazırladığım programların karaciğer sağlığını da olumlu etkilemesi adına kişiye özgü olmasına önem veriyorum. Öyleyse sorularımıza geçelim!
Bugünkü ana konumuz karaciğer, karnın sağ tarafında bulunan büyük, etli bir organdır. Yaklaşık 3 kilo ağırlığındaki karaciğer, kırmızımsı-kahverengi renktedir ve dokunuşa kauçuksu bir his verir. Normalde karaciğeri hissedemezsiniz çünkü göğüs kafesi tarafından koruma altındadır.
Karaciğerin sağ ve sol lob olarak adlandırılan iki büyük bölümü vardır. Safra kesesi, pankreas ve bağırsakların bölümleriyle birlikte karaciğerin altında yer alır. Karaciğer ve bu organlar, yiyecekleri sindirmek, emmek ve işlemek için birlikte çalışır.
Karaciğerin ana görevi, sindirim sisteminden gelen kanı vücudun geri kalanına geçmeden önce süzmektir. Karaciğer ayrıca kimyasalları detoksifiye eder ve ilaçları metabolize eder. Bunu yaparken karaciğer, bağırsaklara geri dönen safrayı salgılar. Karaciğer ayrıca proteinleri kanın pıhtılaşması ve diğer işlevler için önemli hale getirir.
Karaciğer, karın boşluğunun sağ üst kısmında, diyaframın altında ve mide, sağ böbrek ve bağırsakların üstünde yer alır.
Herhangi bir anda vücudun kan kaynağının yaklaşık yarım litresini (%13) karaciğer tutar. Ayrıca karaciğer 2 ana lobdan oluşur. Her ikisi de 1000 lobülden (küçük loblar) oluşan 8 segmentten oluşur. Bu lobüller, ortak hepatik kanalı oluşturmak için daha büyük kanallara bağlanan küçük kanallara (tüpler) bağlanır. Ortak hepatik kanal, karaciğer hücreleri tarafından yapılan safrayı ortak safra kanalı yoluyla safra kesesine ve duodenuma (ince bağırsağın ilk kısmı) taşır.
Karaciğer, kandaki kimyasal seviyelerin çoğunu düzenler ve safra adı verilen bir ürün salgılar. Bu, atık ürünlerin karaciğerden uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Mide ve bağırsaklardan çıkan tüm kan karaciğerden geçer. Karaciğer bu kanı işler ve parçalar, dengeler ve besinleri oluşturur ve ayrıca ilaçları vücudun geri kalanı için kullanımı daha kolay veya toksik olmayan formlara metabolize eder. Karaciğer ile 500’den fazla hayati fonksiyon tanımlanmıştır. Daha iyi bilinen işlevlerden bazıları aşağıdakileri içerir:
Karaciğer yetmezliği, acil tıbbi bakım gerektiren yaşamı tehdit eden bir durumdur. Bunun yanında çoğu zaman, karaciğer yetmezliği yıllar içinde yavaş yavaş olur. Birçok karaciğer hastalığının son aşamasıdır. Ancak akut karaciğer yetmezliği olarak bilinen daha nadir bir durum hızla (48 saat gibi kısa bir sürede) meydana gelir ve ilk başta tespit edilmesi zordur.
Karaciğer yetmezliği, karaciğerin büyük bölümleri onarılamayacak şekilde hasar gördüğünde ve karaciğer artık çalışamadığında meydana gelir.
İki tür karaciğer yetmezliği vardır:
Akut: Bu, karaciğerinizin birkaç gün veya hafta içinde çalışmayı bıraktığı zamandır. Bu sorunla karşılaşan çoğu insanda bu olaydan önce herhangi bir karaciğer hastalığı veya sorunu yoktur.
Kronik: Karaciğerinizde hasar zamanla oluşur ve onun çalışmasının durmasına neden olur.
Karaciğer olmadan yaşamak mümkün değildir.
Bununla birlikte, insanlar genellikle düzgün çalışmayan bir karaciğerle yaşayabilirler. Bir kişinin hayatta kalabileceği süre, hasarın ciddiyetine, nedenine ve bireyin genel sağlığına bağlı olacaktır.
2017 yılında yapılan bir araştırmaya göre, karaciğer hastalığının yaygın ancak daha az şiddetli bir şekli olan alkolle ilişkili olmayan yağlı karaciğer hastalığı, yaşam beklentisini ortalama 4 yıl azaltır.
Buna karşılık, daha şiddetli bir karaciğer hastalığı türü olan siroz, yaşam beklentisini önemli ölçüde kısaltır.
Karaciğer hasarına sahip olmak, kişinin karaciğer yetmezliği olduğu anlamına gelmez. Karaciğerin tamamen kapandığı karaciğer yetmezliği olan kişiler, genellikle tedavi olmaksızın sadece bir veya iki gün yaşayabilirler.
Bazı durumlarda, karaciğer diyalizi, kandaki toksinleri kaldırarak başarısız bir karaciğeri destekler. Bununla birlikte, tüm karaciğer yetmezliği formları için etkili değildir.
Karaciğer vücudun doğal detoks üreticisidir, çünkü vücuttaki toksinleri temizler ve sağlıklı sindirimi desteklemek için safra üretir. Sağlıklı bir karaciğer, bir kişinin karşılaştığı hemen hemen her şeyi detoksifiye eder.
Karaciğer hastalandığında, vücut toksik maddeleri etkili bir şekilde filtreleyemez. Sonuç olarak bu, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çok çeşitli semptomlara neden olur:
Çeşitli uzmanlar, şirketler ve tıbbi web siteleri, filtreleme işlemi sırasında karaciğerin toksin biriktirdiğini iddia etmektedir.
Zamanla, bu toksinlerin bir dizi spesifik olmayan semptomlara neden olabileceği ve hatta ciddi hastalıklara neden olabileceği veya kanser riskini artırabileceği konusunda ısrar ediyorlar. Bunu destekleyecek çok az kanıt var.
Bununla birlikte, zamanla kimyasallara maruz kalmak karaciğere zarar verir. Örneğin, alkol içmek zamanla karaciğer fonksiyonlarını bozar.
Çoğu durumda, bir karaciğer detoksu aşağıdakilerden bir veya daha fazlasını içerir:
Karaciğer yetmezliği ciddi bir sağlık sorunu olsa da, tehlikeli toksinlerin, bu kimyasalların büyük miktarlarına spesifik maruziyet olmaksızın sağlıklı karaciğerlerde biriktiğine dair bir kanıt yoktur.
Birçok uzman karaciğerin detoksa ihtiyacı olmadığını ve bunu yapmanın tehlikeli olabileceğini bildirmektedir.
Karaciğer nedir sorusundan sonra en çok sorulan sorulardan biri de karaciğer yağlanması nedir sorusudur. Bu karaciğer yağlanması aynı zamanda hepatik steatoz olarak da bilinir. Karaciğerde yağ biriktiğinde olur. Karaciğerinizde az miktarda yağ olması normaldir, ancak fazlası bir sağlık sorununa dönüşme ihtimali vardır.
Karaciğeriniz vücudunuzdaki en büyük ikinci organdır. Yiyecek ve içeceklerdeki besin maddelerinin işlenmesine yardımcı olur ve kanınızdaki zararlı maddeleri filtreler.
Karaciğerinizde çok fazla yağ bulunması, karaciğerinize zarar verebilecek ve yara izi oluşturabilecek karaciğer iltihabına neden olabilir. Şiddetli vakalarda, bu yara izi karaciğer yetmezliğine yol açar.
Çok alkol tüketen bir kişide karaciğer yağlanması geliştiğinde buna alkolik karaciğer yağlanması hastalığı (AFLD) denir.
Çok fazla alkol içmeyen birisinde alkolsüz karaciğer yağlanması hastalığı (NAFLD) olarak bilinir.
2017’de yapılan bir araştırma incelemesine göre, NAFLD, insanların yüzde 25 ila 30’unu etkiliyor.
Karaciğer hastalıkları türleri şunlardır:
Hepatit: Genellikle hepatit A, B ve C gibi virüslerin neden olduğu karaciğer iltihabı. Hepatitin ağır içme, ilaçlar, alerjik reaksiyonlar veya obezite gibi bulaşıcı olmayan nedenleri de olabilir.
Siroz: Herhangi bir nedenle karaciğerde uzun süreli hasar, siroz adı verilen kalıcı yara izine yol açar. Daha sonra karaciğer iyi çalışamaz hale gelir.
Karaciğer kanseri: En yaygın karaciğer kanseri türü olan hepatosellüler karsinom, hemen hemen her zaman sirozun varlığından sonra ortaya çıkar.
Karaciğer yetmezliği: Karaciğer yetmezliğinin enfeksiyon, genetik hastalıklar ve aşırı alkol gibi birçok nedeni vardır.
Assit: Siroz sonucu karaciğer, şişmiş ve ağır hale gelen göbeğe sıvı (assit) sızdırır.
Safra taşları: Karaciğeri boşaltan safra kanalında bir safra taşı sıkışırsa, hepatit ve safra kanalı enfeksiyonu (kolanjit) ortaya çıkar.
Hemokromatoz: Hemokromatoz, demirin karaciğerde birikmesine izin vererek ona zarar verir. Demir ayrıca vücutta birikerek diğer birçok sağlık sorununa neden olur.
Primer sklerozan kolanjit: Sebebi bilinmeyen nadir bir hastalık olan primer sklerozan kolanjit, karaciğerdeki safra kanallarında iltihaplanmaya ve skarlaşmaya neden olur.
Primer biliyer siroz: Bu nadir hastalıkta, belirsiz bir süreç karaciğerdeki safra kanallarını yavaş yavaş yok eder. Kalıcı karaciğer yara izi (siroz) sonunda gelişir.
Diyet programları, tarifler veya size yardımcı olabileceğim herhangi bir şeyle ilgili sorularınız için lütfen benimle iletişime geçin.