Vitamin Nedir? Ne İşe Yarar?
Vitamin Nedir?
Vitamin, doğal gıda maddelerinde çok az miktarda bulunan organik maddelerdir. Ayrıca herhangi bir vitaminin çok az olması, belirli sağlık sorunlarının gelişme riskini artırabilmektedir.
Vitamin Ne İşe Yarar?
Vitaminler, organik bileşiklerdir yani karbon içerirler. Ayrıca vücudun gıdalardan alması gereken temel bir besindir. Şu anda 13 çeşit vitamin bulunmaktadır. Bunun yanında, vitaminlerin vücudumuzda belli bir oranda bulunması gerekiyor. Ayrıca vitaminler cilt hastalıklarının tedavisinden metabolizma düzenlenmesine, kan hücresi üretiminden kemik gelişimine kadar vücudun pek çok fonksiyonunda görev yaparlar.
Vitamin Çeşitleri Nelerdir?
Vitaminler, suda çözünen ve yağda çözünen olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Suda Çözünen Vitaminler Nelerdir?
Suda çözünen vitaminler vücutta uzun süre kalmaz ve depolanamaz. Yani vücudu idrar aracılığı ile terk ederler. Bu nedenle suda çözünen vitaminlere, yağda çözünen vitaminlere göre daha düzenli olarak ihtiyaç duyarız. Suda çözünen vitaminler B vitamini ve C vitaminidir.
B1 Vitamini
Kimyasal adı: Tiamin
- İşlevi: Kan şekerini parçalamaya yardımcı olan çeşitli enzimlerin üretilmesi için gereklidir.
- Eksiklik: Beriberi ve Wernicke-Korsakoff sendromuna neden olabilir.
- Kaynaklar: Maya, tahıllar, ayçiçeği tohumu, pirinç, kuşkonmaz, lahana, karnabahar, patates, portakal, ciğer ve yumurta.
B2 Vitamini
Kimyasal adı: Riboflavin
- İşlevi: Vücut hücrelerinin büyümesi ve gelişmesi için gereklidir ve gıdaların metabolize edilmesine yardımcı olur.
- Eksiklik: Belirtiler arasında dudak iltihabı ve ağızda çatlaklar bulunur.
- Kaynaklar: Kuşkonmaz, muz, hurma, bamya, pazı, süzme peynir, süt, yoğurt, et, yumurta, balık ve yeşil fasulye.
B3 Vitamini
Kimyasal isimler: Niasin, niasinamid.
- İşlevi: Hücrelerin büyümesi ve doğru çalışması için vücudun niasine ihtiyacı vardır.
- Eksiklik: İshale, cilt değişikliklerine ve bağırsak rahatsızlığına neden olan pellagra adı verilen bir sağlık sorununa neden olur.
- Kaynaklar: Tavuk, sığır eti, ton balığı, somon, süt, yumurta, domates, yapraklı sebzeler, brokoli, havuç, fındık ve tohumlar, tofu ve mercimek.
B5 Vitamini
Kimyasal adı: Pantotenik asit.
- İşlevi: Enerji ve hormon üretimi için gereklidir.
- Eksiklik: Parestezi
- Kaynaklar: Etler, kepekli tahıllar, brokoli, avokado ve yoğurt.
B6 Vitamini
Kimyasal isimler: Piridoksin, piridoksamin, piridoksal.
- İşlevi: Kırmızı kan hücrelerinin oluşumu için hayati öneme sahiptir.
- Eksiklik: Anemiye ve periferik nöropatiye yol açabilir.
- Kaynaklar: Nohut, ciğer, muz, kabak ve fındık.
B7 Vitamini
Kimyasal adı: Biyotin.
- İşlevi: Vücudun proteinleri, yağları ve karbonhidratları metabolize etmesini sağlar. Bunun yanında cilt, saç ve tırnaklardaki yapısal bir protein olan keratine de katkıda bulunur.
- Eksiklik: Düşük seviyeler dermatite veya bağırsak iltihabına neden olabilir.
- Kaynaklar: Yumurta sarısı, ciğer, brokoli, ıspanak ve peynir.
B9 Vitamini
Kimyasal isimler: Folik asit, folinik asit.
- İşlevi: DNA ve RNA yapımı için gereklidir.
- Eksiklik: Hamilelik sırasında fetüsün sinir sistemini etkileyebilir. Doktorlar hamilelik öncesi ve hamilelik sırasında folik asit takviyesi önermektedir.
- Kaynaklar: Yapraklı sebzeler, bezelye, baklagiller, ciğer, tahıl ürünleri ve ayçiçeği tohumları.
B12 Vitamini
Kimyasal isimler: Siyanokobalamin, hidroksokobalamin, metilkobalamin.
- İşlevi: Sağlıklı bir sinir sistemi için gereklidir.
- Eksiklik: Düşük seviyeler nörolojik problemlere ve bazı anemi türlerine yol açabilir.
- Kaynaklar: Balık, kabuklu deniz ürünleri, et, kümes hayvanları, yumurta, süt ve diğer süt ürünleri, tahıllar.
Vegan diyeti yapan kişilere B12 takviyesi almasını önerilmektedir.
C Vitamini
Kimyasal adı: Askorbik asit.
- İşlevi: Kollajen üretimine, yara iyileşmesine ve kemik oluşumuna katkı sağlar. Ayrıca kan damarlarını güçlendirir, bağışıklık sistemini destekler, vücudun demiri emmesine yardımcı olur ve antioksidan görevi görür.
- Eksiklik: Diş eti kanamasına, diş kaybına ve zayıf doku büyümesine ve iskorbüt ile sonuçlanabilir.
- Kaynaklar: Meyve ve sebzeler, ancak pişirmek C vitaminini yok eder.
Yağda Çözünen Vitaminler
A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünür. Ayrıca vücut yağ dokusunda ve karaciğerde bulunan yağda eriyen vitaminler ve bu vitaminlerin rezervleri vücutta günlerce, bazen aylarca kalabilmektedir. Diyet yağları, vücudun yağda çözünen vitaminleri bağırsak yolu yoluyla emmesine yardımcı olur.
A Vitamini
Kimyasal isimler: Retinol, retinal ve beta karoten
- İşlevi: Göz sağlığı için gereklidir.
- Eksiklik: Gece körlüğüne ve gözün şeffaf ön tabakasının kurumasına ve bulanıklaşmasına neden olan keratomalaziye neden olabilir.
- Kaynaklar: Ciğer, havuç, brokoli, patates, tereyağı, lahana, ıspanak, balkabağı, kara lahana, bazı peynirler, yumurta, kayısı, kavun, kavun ve süt.
D Vitamini
Kimyasal isimler: Ergokalsiferol, kolekalsiferol.
- İşlevi: Kemiğin sağlıklı mineralizasyonu için gereklidir.
- Eksiklik: Raşitizm ve osteomalaziye veya kemiklerin yumuşamasına neden olabilir.
- Kaynaklar: Güneşten veya diğer kaynaklardan gelen UVB ışınlarına maruz kalmak vücudun D vitamini üretmesine neden olur. Ayrıca yağlı balıklar, yumurtalar ve mantarlar da bu vitamini içerir.
E vitamini
Kimyasal isimler: Tokoferol, tokotrienol.
- İşlevi: Antioksidan aktivitesi, yaygın iltihaplanma ve çeşitli hastalık riskini artıran bir sorun olan oksidatif stresi önlemeye yardımcı olur.
- Eksiklik: Nadirdir, ancak yenidoğanlarda hemolitik anemiye neden olabilir. Böylelikle bu durum kan hücrelerini yok eder.
- Kaynaklar: Buğday tohumu, kivi, badem, yumurta, fındık, yeşil yapraklı sebzeler ve bitkisel yağlar.
K Vitamini
Kimyasal isimler: Filokinon, menakinon.
- İşlevi: Kanın pıhtılaşması için gereklidir.
- Eksiklik: Düşük seviyeler, olağandışı bir kanama duyarlılığına veya kanama diyatezine neden olabilir.
- Kaynaklar: Yapraklı yeşillikler, balkabağı, incir ve maydanoz.
Halsizlik ve Yorgunluk İçin Hangi Vitamin Kullanılmalıdır?
Diğer B vitaminleri ile birlikte B12 vitamini, yediğiniz yiyecekleri hücrelerinizin kullanabileceği enerjiye dönüştürmeye yardımcı olur. Ayrıca vücudunuzun sinirlerini ve kan hücrelerini sağlıklı tutar ve aneminin önlenmesine yardımcı olur. Sonuç olarak et, balık ve süt ürünleri gibi çeşitli hayvansal proteinler doğal olarak B12 vitamini içerir.
Multivitaminler Ne İşe Yarar?
Multivitamin veya mineral takviyesi almak artık birçok kişinin günlük rutini olmuş durumda. Bol sebze, meyve ve tahıllardan oluşan dengeli bir diyet, vücudunuzun ihtiyaç duyduğu vitaminleri sağlamalıdır. Ancak sağlıklı yemek yemek her zaman mümkün değildir. Bu durumda, destek alabilirsiniz. Sonuçta devreye multivitamin takviyesi girer. Doktorunuzun veya diyetisyenin önerdiği miktarlarda vitamin takviyesi günlük ihtiyacınızı karşılamanıza yardımcı olur.
Vitaminlerin Faydaları Nelerdir?
Vitaminler sağlıklı bir yaşam için olmazsa olmazdır. Çünkü vücudumuzun neredeyse tüm fonksiyonlarında vitaminlerin katkısını görmek mümkündür. Yani sinir sisteminden göz sağlığına, eklem sağlığından keratin oluşumuna kadar birçok noktada fayda sağlarlar.
Vitamin Eksikliği Nelere Yol Açar?
Vücudumuz için çok önemli görevleri olan vitaminlerin eksikliği birçok soruna yol açabilmektedir. Yukarıda da belirttiğim üzere örneğin C vitamini eksikliği diş eti kanamasına sebep olmaktadır. Ayrıca A vitamini eksikliği göz ile ilgili sorunlara yok açabiliyorken D vitamini eksikliği de raşitizm hastalığına sebep olmaktadır.
