Alzheimer hastalığı en sık görülen nörodejeneratif bozukluktur. Nöral yapılarda hücre kaybına bağlı gelişir. Beynin nöronlarını bozarak nasıl çalıştıklarını ve birbirleriyle iletişim kurduklarını etkiler. Önemli kimyasalların azalması, mesajların beyinde normal şekilde dolaşmasını engeller. Özellikle hafıza kaybıyla hastalık kendini gösterir. Hastalık dünya genelinde yaklaşık 24 milyon kişiyi etkilemektedir ve yaşam süresinin uzamasına bağlı olarak bu sayının 2040 yılında 80 milyona ulaşacağı düşünülmektedir. Hastalığın nedeni net olarak bilinmemektedir. Ancak medikal, psikolojik, çevresel faktörler, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları ve genetik faktör gibi birçok risk faktörü hastalığın başlamasında ve ilerlemesinde etkilidir. Risk faktörlerinden olan beslenme alışkanlıkları Alzheimer’dan korur. Ek olarak hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılmasında fayda sağlar.
Alzheimer hastalığı demansın ilerleyici bir şeklidir. Demans ise beyni etkileyen bozuklukların neden olduğu semptomlardır. Özellikle düşünmeyi, hafızayı ve davranışı etkiler. Hastalık beyin fonksiyonuna etki eder. Ayrıca sosyal veya iş hayatında zorluklara neden olur. Demansın gelişme nedeni tam olarak bilinmemektedir. Alzheimer Derneği’ne göre, Alzheimer hastalığı demans vakalarının yüzde 60-80′ini oluşturur. Alzheimer hastalığı, hafıza, düşünce ve davranışta bozulma ile sonuçlanan fiziksel bir beyin hasarıdır. Genellikle 65 yaşından sonra tanı konur. Ancak daha erken yaşlarda teşhis edilirse, hastalık erken başlangıçlıdır. Alzheimer’ın tedavisi yoktur. Ancak bazı tedaviler hastalığın ilerlemesini yavaşlatır. Hasta olan kişiler, durumun ilerlemesi boyunca farklı zorluklar ve değişiklikler yaşarlar. Hastalığın ilerlemesi kişiden kişiye değişir.
Alman nöropatolog Alois Alzheimer tarafından tanımlanan Alzheimer hastalığı, nöral yapılarda hücre kaybıyla karakterizedir. İlerleyici bir hafıza kaybı ile belirti gösterir. Alzheimer olgularının %1’inden azı kalıtsal özellik taşır. Kadınlarda alzheimer riski erkeklere göre daha yüksektir. Bunun nedeni hormonal durum, eğitim ve yaşam tarzı gibi birçok durumla ilişkilidir. Hastalığın erken dönemdeki ilk klinik belirtisi bellek bozukluğudur. İlerleyen dönemlerde bilişsel, davranışsal ve motor fonksiyonlar azalır. Bununla birlikte bireyin yaşam kalitesi düşer. Hatta Alzheimer hastaları temel ihtiyaçlarını idame ettiremeyecek hale gelir.
Herkes risk grubundadır. Ancak ileri yaşlarda daha sık görülür. Genetik, yaşam tarzı ve sağlık faktörleri riski artırır. Genetik bir mutasyonun neden olduğu kalıtsal Alzheimer hastalığının semptomları nispeten genç yaşta ortaya çıkar.
Hastalığının gelişiminde etkili sağlık ve yaşam tarzı faktörleri vardır.
Hasta semptomlarını kendi fark etmez. Çoğu zaman, etkilenen birinin bir aile üyesi veya arkadaşı, bir kişideki değişiklikleri gözlemleyecektir. Ayrıca belirtiler, durum ilerledikçe ve beynin farklı alanları etkilendikçe değişir. Hasta kişinin yetenekleri günden güne, hatta aynı gün içinde değişir. Hastalık semptomları stres, yorgunluk veya kötü sağlık durumlarında kötüye gider.
Şu anda alzheimer hastalığını teşhis etmek için tek bir test yoktur. Dikkatli bir klinik konsültasyondan sonra tanı konur.
Alzheimer hastalığında erken ve doğru bir teşhis koymak önemlidir.
İlerleme kişiden kişiye değişir. Ancak bireyin yetenekleri zamanla bozulur. Alzheimer hastalığı beynin farklı bölgelerini etkilediğinden, belirli işlevler veya yetenekler kaybolur. Kısa süreli bellek ilk olarak etkilenir. Ancak hastalık ilerledikçe uzun süreli bellek de kaybolur. Hastalık aynı zamanda beynin diğer işlevlerinin birçoğunu da etkiler. Özellikle dikkat, yargı ve davranışın diğer birçok yönü etkilenir. Bazı yetenekler kalır. Ancak bunlar Alzheimer hastalığı ilerledikçe azalır. Özellikle Alzheimer hastalığının son aşamalarında birçok insan hareketsiz ve bağımlı hale gelir. Bu durum kapsamlı bakım gerektirir.
Hastalığının bazı özellikleri genellikle üç aşamaya veya evreye ayrılır. Ancak bu özelliklerin hepsi her insanda bulunmayabilir ve farklı aşamalarda ortaya çıkabilir.
Alzheimer hastalığının başlangıcı genellikle kademelidir ve tam olarak ne zaman başladığını belirlemek çoğu zaman imkansızdır. Hafif derecede Alzheimer hastalarının yaşadığı zorluklar şu şekildedir:
Bu aşamada, hastalığın etkileri daha belirgin ve yaygındır. Hasta günlük desteğe ihtiyaç duyabilir.
Hastalığın son aşamasıdır ve semptomlar çok daha şiddetlidir. Hastanın günlük hareketlerinde ciddi sorunlar olur. Özellikle hafıza ve bilişsel beceriler kötüleşmeye devam eder. Hastalar günlük aktivelerde kapsamlı yardıma ihtiyaca duyar. Şiddetli derecede Alzheimer hastalarının yaşadığı zorluklar şu şekildedir:
Hastalığının tedavisi yoktur. Alzheimer hastalığının tüm aşamalarında, semptomların etkisini azaltmak ve bu durumla yaşayan herkes için mümkün olan en iyi yaşam kalitesini sağlamak için tedaviler ve destek hizmetleri mevcuttur. Özellikle ilaçlar hafıza ve düşünme yeteneklerindeki azalmayı yavaşlatır. Ajitasyon veya depresyon gibi ikincil semptomlar için veya uykuyu iyileştirmek için ilaçlar da reçete edilebilir. Aktif ve sosyal olarak bağlı kalmak ve stresi yönetmek gibi ilaç dışı terapiler faydalı olabilir. Bir danışman veya psikologla konuşmak, davranış ve ruh halindeki değişiklikleri yönetmeye yardımcı olmak için önemlidir. Beslenme yetersizlikleri de hastalığın ilerlemesinde önemlidir bu süreçte online diyetisyen desteği hastaların yaşam kalitesi için önemlidir. Özellikle hastalığın ilerleyen süreçlerinde beslenme bozukluğu (malnütrisyon) gelişmesi ve buna bağlı gelişebilir. Bundan dolayı hasta takibinde aile hekimi, nörolog, diyetisyen, psikolog, sosyal hizmetler vb. ile multidisipliner bir tedavi sürdürülmelidir.
Her hastalık için sağlıklı ve dengeli beslenme çok önemlidir. Özellikle beslenme Alzheimer hastalığının teşhisinde de belirleyicidir. Çünkü yetersiz beslenme Alzheimer semptomlarını artırır. Özellikle folik asit ve antioksidan vitaminlerin yetersiz tüketimi hastalığın ilerlemesinde etkilidir. Bu nedenle kişiye uygun bir diyet beslenme uzmanı yardımıyla uygulanmalıdır. Bilhassa eksik alınan vitamin ve mineralleri sağlayan besinler diyette yer almalıdır. Bunların yanı sıra şiddetli dereceli Alzheimer evresi semptomlarından biri kabızlıktır. Bu durumda hastalar lifli yiyecekler tüketmelidir. Ayrıca yeterli su tüketimine dikkat etmelidir. Ek olarak Alzheimer’ı olan bazı kişilerde kilo kaybı olur. Bu yüzden hastaların durumuna göre beslenme önerileri değişebilir. Özellikle kişiye özgü bir planlama yapılır. Alzheimer beslenme önerileri!
Diyet programları, tarifler veya size yardımcı olabileceğim herhangi bir şeyle ilgili sorularınız için lütfen benimle iletişime geçin.