Antioksidan nedir sorusu sık araştırılan konular arasındadır. Antioksidan, vücudunuzdaki serbest radikallerle savaşan bir moleküldür. Serbest radikaller, vücudunuzda miktar olarak çok yükselirse size zarar verebilirler. Ayrıca diyabet, kalp hastalığı ve kanser dahil olmak üzere birden fazla hastalıkla bağlantılıdırlar. Vücudunuzun serbest radikalleri kontrol altında tutmak için kendi antioksidan savunmaları vardır. Bununla birlikte, özellikle meyveler, sebzeler ve diğer bitki bazlı bütün gıdalar da antioksidan içerir. E ve C vitaminleri gibi çeşitli vitaminler etkili antioksidanlardır. Antioksidan koruyucular da raf ömrünü artırarak gıda üretiminde önemli bir rol oynamaktadır. Sonuç olarak antioksidanlar, hücrelerinize zarar verebilecek kararsız moleküller olan serbest radikalleri nötralize eden moleküllerdir.
Serbest radikalleri anlamak için temel kimyayı bilmemiz gerekiyor. Atomlar, atomun yörüngesinde kabuk adı verilen katmanlar halinde dönen elektronlarla çevrilidir. Her kabuğun belirli sayıda elektronla doldurulması gerekir. Bir kabuk dolduğunda; elektronlar bir sonraki kabuğu doldurmaya başlar. Bir atomun dolu olmayan bir dış kabuğu varsa, dış kabuğunu tamamlamak için elektronları kullanarak başka bir atomla kendini bağlayabilir. Bu tür atomlar serbest radikaller olarak bilinen atomlardır.
Dış kabuğu tam olan atomlar kararlıdır, ancak serbest radikaller kararsızdır ve dış kabuğundaki elektron sayısını telafi etme çabasıyla diğer maddelerle hızlı reaksiyona girerler. Oksijen molekülleri eşleşmemiş elektronlara sahip tek atomlara bölündüğünde, bağlanacak başka atomlar veya moleküller arayan kararsız serbest radikaller haline gelirler. Eğer bu olmaya devam ederse, oksidatif stres adı verilen bir süreç başlar. Oksidatif stres vücudun hücrelerine zarar vererek bir dizi hastalığa yol açabilir ve kırışıklıklar gibi yaşlanma belirtilerine neden olabilir.
Vücudunuzda sürekli olarak serbest radikaller oluşur. Antioksidanlar olmadan, serbest radikaller çok hızlı bir şekilde ciddi zararlara neden olur ve sonunda ölümle sonuçlanır. Bununla birlikte, serbest radikaller sağlık için gerekli olan önemli işlevleri de yerine getirir. Örneğin, bağışıklık hücreleriniz enfeksiyonlarla savaşmak için serbest radikalleri kullanır. Sonuç olarak, vücudunuzun belirli bir serbest radikal ve antioksidan dengesini koruması gerekir.
Serbest radikallerin sayısı antioksidanlardan fazla olduğunda, oksidatif stres adı verilen bir duruma yol açabilir. Uzun süreli oksidatif stres, DNA’nıza ve vücudunuzdaki diğer önemli moleküllere zarar verebilir. Hatta bazen hücre ölümüne bile yol açar. DNA’nızın zarar görmesi kanser riskinizi artırır ve çalışmalar yaşlanma sürecinde çok önemli bir rol oynadığını göstermiştir.
Çeşitli yaşam tarzı, stres ve çevresel faktörlerin aşırı serbest radikal oluşumunu ve oksidatif stresi desteklediği bilinmektedir. Bunların sebepleri şunlardır:
Uzun süreli oksidatif stres, kardiyovasküler hastalık ve belirli kanser türleri gibi olumsuz sağlık sonuçları riskinin artmasına neden olur.
Antioksidanlar endojen ve eksojen olmak üzere iki ana gruptan oluşur. Endojen antioksidanları vücutta üretiriz. Eksojen antioksidanlar ile doğal veya yapay olarak dışarıdan alınır.
Dünyamız bize, hücrelerimizde yaşayabileceğimiz oksidasyon hasarını yönetmek için doğal olarak antioksidanlar sağlar. Ancak çevremizdeki kirleticiler, radyasyon, sigara, gübreler ve işlenmiş ve yağlı gıdalarla dolu sağlıksız diyetler gibi artan zararlı kimyasallar nedeniyle, serbest radikal birikimi yüksek olduğunda vücudumuz aşırı yük altında kalabilir.
Diyetiniz dengeli değilse, antioksidan bakımından zengin gıdaların alımını dahil etmeye çalışmak faydalı olacaktır. Eğer dengeliyse, muhtemelen yeterli miktarda antioksidan alıyorsunuzdur. Her iki durumda da meyve ve sebze yemek antioksidanlar açısından size büyük fayda sağlayacaktır.
En iyi antioksidan kaynakları bitki bazlı gıdalar, özellikle meyve ve sebzelerdir. Antioksidanları özellikle yüksek olan gıdalara genellikle “süper gıda” veya “fonksiyonel gıda” denir. Danışanlarıma bazı spesifik antioksidanları takviye etmek için aşağıdaki besinleri mümkün oldukça online diyet programlarına dahil etmekteyim.
İyi antioksidan kaynağı olan bazı diğer gıdalar ise şu şekildedir:
Zengin, canlı renklere sahip gıdalar genellikle en fazla antioksidanı içerir.
Vücudumuz için en önemli antioksidan kaynağı glutatyondur. Glutatyon toksin temizleme noktasında güçlü bir bileşendir. Ayrıca bağışıklık sisteminin güçlenmesinde de nemli rol oynar. Vücuttaki glutatyon seviyesini artırmak için şu gıdaları tüketebiliriz:
Genel olarak gıdalardaki antioksidan seviyeleri sağlığa zararlı olacak düzeyde değildir. Bununla birlikte, yüksek dozda antioksidan takviyeleri bazı durumlarda sağlık risklerine neden olur. Böylelikle yüksek dozda beta-karoten takviyesi, sigara içen insanlarda yüksek akciğer kanseri riskine neden olur. Yüksek dozda E vitamini takviyesi alırsak, prostat kanseri ve felç riskimizi artırabiliriz.
Diyet programları, tarifler veya size yardımcı olabileceğim herhangi bir şeyle ilgili sorularınız için lütfen benimle iletişime geçin.