Juvenil diyabet veya insüline bağımlı diyabet olarak bilinmektedir. Tip 1 diyabet nedir sorusunun en basit yanıtı dışardan insülin alımının zorunlu olduğu diyabet hastalığıdır. Vücudunuz, kan şekerini kontrol eden insülin adı verilen bir hormonu yeterince üretemediğinde olur. İnsülin, vücudun şekerin (glikoz) enerji üretmek için hücrelere girmesine izin vermek için kullandığı bir hormondur. Kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutmak için her gün insülin almanız gerekir. Tip 1 diyabet, kanınızdaki glikoz (şeker) seviyesinin çok yükselmesine neden olur. Genetik, viral enfeksiyonlar gibi birçok faktör Tip 1 diyabete neden olabilmektedir. Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıksa da erişkinlerde de gelişebilmektedir.
Tip 1 diyabet belirtileri kan şekerinizin ne kadar yüksek olduğuna bağlıdır. Bazı kişilerde, özellikle prediyabet veya tip 2 diyabet varsa, semptom görülmeyebilir. Tip 1 diyabette semptomlar hızla ortaya çıkma ve daha şiddetli olma eğilimindedir. Tip 1 diyabetin semptomları tipik olarak hafif başlar ve birkaç gün, hafta veya ay içinde meydana gelebilecek şekilde giderek kötüleşir veya daha yoğun hale gelebilmektedir. Bunun nedeni, pankreasınızın giderek daha az insülin üretmesidir.
Tip 1 diyabetin bazı belirtileri şunlardır:
Sizde veya çocuğunuzda bu belirtiler varsa, sağlık uzmanınızı görmeniz ve mümkün olan en kısa sürede Tip 1 diyabet testi yaptırmanız önemlidir. Ne kadar erken teşhis konulursa o kadar iyi olmaktadır. Teşhis gecikirse, tedavi edilmeyen Tip 1 diyabet, diyabetle ilişkili ketoasidoz adı verilen bir komplikasyon nedeniyle hayatı tehdit edebilir. Aşağıdaki semptomların herhangi bir kombinasyonunu yaşıyorsa acil tıbbi yardım alın:
Tip 1 diyabetin bir otoimmün reaksiyondan kaynaklandığı düşünülmektedir. Otoimmün yanıtta vücut yanlışlıkla kendisine saldırır. Bu reaksiyon, pankreasta beta hücreleri adı verilen insülin yapan hücreleri yok eder. Bu süreç, herhangi bir belirti ortaya çıkmadan devam edebilmektedir. Bazı insanlar, Tip 1 diyabet geliştirme olasılığını artıran belirli genlere sahiptir. Ek olarak viral enfeksiyon, stres, travma gibi çevresel bir tetikleyici de tip 1 diyabetin gelişmesinde rol oynayabilmektedir. Diyet ve yaşam tarzı alışkanlıkları tip 1 diyabete neden olmaz.
Aile öyküsü: Tip 1 diyabetli bir ebeveyn veya kardeşe sahip olmak tip diyabet riskini artırır. Her iki ebeveynde de varsa, risk daha da yüksektir.
Yaş: Tip 1 diyabet genellikle genç erişkinlerde ve çocuklarda gelişir. Tanı konulduğunda çocuklar genellikle 14 yaşından küçüktür. Her yaşta ortaya çıkabilir, ancak sonradan gelişmesi nadirdir.
Genetik: Spesifik genlere sahip olmak riski artırır.
Diyabetin mümkün olduğunca erken teşhis edilmesi önemlidir. Tip 1 diyabet tedavi edilmezse hayatı tehdit eden bir durumdur. Tedaviye erken başlanması önemlidir. Diyabetin tedavisinde dışardan insülin alınmalıdır. Diyabette vücudunuz insülin üretemediğinden, glikoz seviyenizi normal tutmak için düzenli insülin enjeksiyonlarına ihtiyacınız olacaktır. Bunu nasıl yapacağınız ve kan şekeri seviyenizi ve ne kadar egzersiz yaptığınızı dikkate alarak enjekte ettiğiniz insülini yediğiniz gıdaya (karbonhidrat) nasıl uyduracağınız size öğretilecektir. Ayrıca sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve eğitim tedavinin olmazsa olmazlarıdır.
Tip 1 diyabet genellikle ilk olarak çocuklarda ve ergenlerde görülür, ancak yetişkinlerde de görülebilir. Bağışıklık sistemi pankreasın beta hücrelerine saldırır, böylece artık insülin üretemezler. Bu diyabeti önlemenin bir yolu yoktur ve genellikle kalıtsaldır. Tip 2 diyabet insanlar yaşlandıkça ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir, ancak çocuklarda hala gelişebilir. Bu tipte pankreas insülin üretir, ancak vücut bunu etkili bir şekilde kullanamaz. Yaşam tarzı faktörleri, gelişiminde rol alır.
Her iki diyabet türü de kardiyovasküler hastalık, böbrek hastalığı, görme kaybı, nörolojik durumlar ve kan damarlarında ve organlarında hasar gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Tip 1 diyabet hayat boyu süren bir hastalıktır. Tip 1 diyabetli bireylerde tedavide profesyonel ekip desteği gereklidir. Öncelikle uzman doktor diyabetli bireye özgü medikal tedavi uygular. Beslenme uzmanı ise tedavinin olmazsa olmazı sağlıklı beslenme planının oluşturulması ve sürdürülebilir beslenme alışkanlıklarının kazanılmasında destek sağlar. Bu süreçte diyabet hemşiresi insülin uygulama tekniği, kan şekeri ölçümü, hipoglisemi, ayak bakımı gibi konularda destek sağlar. Ekibin bir diğer parçası da diyabet eğitimcisidir. Diyabet eğitimcisi diyabetli kişilere eğitimler verir. Hemşire, beslenme uzmanı ya da pratisyen hekim olabilir. Süreç, hastalık, olası hipoglisemi durumları gibi önemli konularda eğitimler verir. Tip1 diyabet tedavisinde diyabet ekibi diyabetin yönetiminde çok önemlidir. Süreçle baş etmede iş birliği şarttır.
Diyet programları, tarifler veya size yardımcı olabileceğim herhangi bir şeyle ilgili sorularınız için lütfen benimle iletişime geçin.