Boza, genellikle buğday, mısır veya darı gibi tahıllardan yapılan, fermente bir içecektir. Tatlımsı ve hafif ekşi bir lezzete sahip olup, yoğun kıvamı ve kremamsı yapısıyla dikkat çeker. Mayalanma süreci sırasında oluşan probiyotikler sayesinde sindirim sağlığını destekleyebilmektedir. Özellikle kış aylarında popülerdir ve genellikle tarçın ve kuşburnu ile tatlandırılarak tüketilmektedir. Ayrıca, içerdiği vitaminler, mineraller ve proteinlerle besleyici bir içecek olarak kabul edilebilmektedir.
Boza yapmak için önce tahıllar (genellikle buğday, mısır veya darı) iyice haşlanır. Ardından suyla karıştırılır. Karışıma şeker eklenerek mayalanma süreci için 1-2 gün bekletilmektedir. Bu süreçte, mayalar fermantasyonu başlatır, bu da bozanın ekşimsi tadını verir. Fermentasyon tamamlandıktan sonra, boza soğutulmakta ve tarçın, kuşburnu gibi baharatlarla tatlandırılarak tüketilmektedir. Yapım süreci, bozanın yoğun kıvamı ve besleyici özelliklerini geliştirir.
Besleyici bir içecek olup, genellikle yüksek karbonhidrat ve protein içeriğiyle dikkat çeker. Bozanın besin değerleri kullanılan malzemeye, şeker miktarına ve porsiyon büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilmektedir. Ortalama 1 bardak (200 ml) boza besin değeri yaklaşık olarak şu şekildedir:
Protein: 2 gr
Yağ: 1.8 gr
Karbonhidrat: 47gr
Lif: 0.31 gr
Sodyum: 3.53 mg
Potasyum: 21.5 mg
Kalsiyum: 13.99 mg
Demir: 0.25
Boza, yüksek karbonhidrat içeriğiyle enerji verir. Vitamin ve mineral yönünden de besleyici bir içecektir. Ancak şeker içeriği nedeniyle ölçülü tüketilmesi önerilmektedir.
Boza kalorisi, kullanılan tahıl türüne, şeker miktarına ve porsiyon büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilmektedir. 1 bardak (200 ml) boza 250 kalori içerir. Bu kalori miktarının büyük kısmı, tahıllardan gelen karbonhidratlardan ve eklenen şekerden kaynaklanır. Şekersiz veya az şekerli yapılan boza, daha düşük kalori içerir. Tüketirken miktara dikkat etmek faydalı olacaktır.
Boza faydaları olan fermente bir içecektir. Probiyotik içeriğiyle sindirim sistemini destekler. İçerdiği B grubu vitaminleri (özellikle B6 ve B12) enerji üretimini artırır. Demir ve folat gibi mineraller kan yapımına katkıda bulunmaktadır. Karbonhidrat ve protein açısından zengin olması, bozanın enerji verici bir içecek olmasını sağlar. Ayrıca, lif içeriği sayesinde bağırsak sağlığını korur ve bağışıklık sistemini güçlendirebilmektedir. Kış aylarında tüketildiğinde soğuk havalarda vücudu ısıtıcı etkisiyle de bilinmektedir. Ancak şeker içeriği nedeniyle ölçülü tüketilmesi önerilmektedir.
Boza, genellikle kış aylarında, ılık ya da soğuk olarak tüketilebilmektedir. Geleneksel olarak üzerine tarçın serpilerek ve yanında leblebi ile servis edilebilmektedir. Tatlı bir içecek olduğu için yemeklerden sonra veya ara öğünlerde, bir enerji kaynağı olarak tercih edilebilmektedir. Şeker içeriği yüksek olduğundan, diyabet veya insülin direnci gibi sağlık sorunları olan bireyler, kontrollü tüketmelidir. Dengeli bir diyet içinde, ölçülü ve diğer besinlerle birlikte tüketildiğinde sağlıklı bir alternatiftir.
Bozanın tüketim miktarı, kişisel sağlık durumu ve beslenme ihtiyaçlarına göre değişir. Ancak genel olarak, günde 1 bardak (200 ml) boza tüketmek, çoğu insan için uygun bir miktar olacaktır. Bu miktar, enerji sağlarken, bozanın içerdiği besinleri de dengeleyerek faydalı olabilmektedir. Şeker içeriği göz önünde bulundurularak, aşırıya kaçmamak önemlidir. Diyabet veya şekerle ilgili sağlık sorunları olan bireylerin, diyetisyenle görüşerek tüketim miktarını belirlemesi önerilmektedir.
Boza tüketirken miktarına dikkat etmek önemlidir. Şeker içeriği yüksek olduğu için günde 1 bardak (200 ml) tüketim genellikle yeterlidir. Diyabet, insülin direnci veya kilo kontrolü hedefi olan bireyler, şekersiz veya az şekerli tercih etmelidir. Taze boza tüketmek de sağlığı korumak açısından önemlidir. Beklemiş boza ekşi bir tat alabilir ve rahatsız edici olabilmektedir. Tarçın ve leblebi gibi sağlıklı eşlikçilerle tüketmek, bozanın tadını zenginleştirirken ekstra şeker veya kalori eklemekten kaçınılmalıdır. Ayrıca, boza bir ana öğün yerine değil, dengeli bir beslenme düzeninde ara öğün olarak tüketilmelidir.
Boza, besin içeriği açısından zengin bir içecektir diyet programlarında ölçülü miktarda yer alabilmektedir. Şeker oranı yüksek olduğu için, özellikle kilo kontrolü hedefi olan bireylerin dikkatli tüketmesi gerekir. Az şekerli veya şekersiz boza tercih edilmesi, diyet programı için daha uygun bir seçenek olacaktır. Ara öğünlerde, protein ve lif içeriği yüksek gıdalarla birlikte tüketilerek dengeli bir öğün oluşturulabilir. Ancak, bireyin sağlık durumu ve diyetine uygunluğu için bir diyetisyenle görüşülmesi önerilir.
Diyet programları, tarifler veya size yardımcı olabileceğim herhangi bir şeyle ilgili sorularınız için lütfen benimle iletişime geçin.